Vorig jaar las ik een prachtig boek van Edward Rutherfurd: New York. De auteur schetst de geschiedenis van de stad aan de hand van gewone families en hun vele generaties, zoals hij dat ook deed met Parijs en Londen. Het boek New York, een absolute aanrader, begint in 1664 met Dirk van Dijck en Tom Master en voert de lezer langs alle historische gebeurtenissen naar de nazaten van de kolonisten, die de aanslag op het World Trade Center in 2001 meemaakten. Een prachtig, leerzaam, slim in elkaar gestoken verhaal! Natuurlijk; mannen als Rockefeller, J.P. Morgan en La Guardia waren immens belangrijk – maar uiteindelijk toont dit boek hoe belangrijk de gewone families zijn voor de geschiedschrijving van een stad. Wandel door de geschiedenis van New York City! Hieronder een synopsis.

Voor de vader van Bleke Veer

In 1664 woont in het Nederlandse Nieuw-Amsterdam de kolonist Dirk van Dijck met zijn familie. De handelaar gaat vreemd met een Indiaanse vrouw en er komt een kindje uit deze geheime relatie: Bleke Veer. Het meisje geeft Dirk een bijzonder cadeau: een zelfgemaakte wampumgordel, een brede kralenketting gemaakt van schelpen. We leren ook slaaf Quash kennen en kolonist Tom Master, uit Engeland. Het waren hectische tijden in Nieuw Amsterdam: de Engelsen veroverden de stad van gouverneur Peter Stuyvesant. New York was geboren.

Onafhankelijkheid
In 1735 zijn de families Van Dijck en Master verenigd door een huwelijk. De familie is bevriend met de familie White en heeft ook nog steeds slaven in dienst, waaronder een kleinzoon van slaaf Quash. In New York vindt onder meer de enorme slavenopstand plaats. In Engeland, waar de familie gedurende een korte periode verblijft, heeft de familie contact met de fictieve familie Albion en met personen als Benjamin Franklin en een voorvader van Winston Churchill. Thuis in de Verenigde Staten geniet ondertussen legerleider George Washington steeds meer faam. De Amerikaanse staten willen onafhankelijk worden van Engeland. John Master is het daar absoluut niet mee eens, als zovelen in New York.

1765. De hele familie is terug in New York en slaaf Hudson heeft inmiddels een eigen gezin. De onafhankelijkheidsoorlog staat voor de deur. John is op de hand van de Engelsen, maar zoon James strijdt aan de zijde van George Washington. Het zorgt spanningen in de familie. De vriendschap met de familie White is voorbij: zij lopen voorop tegen de kolonisator. Als de oorlog in 1776 in volle hevigheid losbarst vecht Grey Albion uit Engeland mee voor zijn vaderland; tegen zijn voormalige vriend, James Master. We kennen de geschiedenis: de Verenigde Staten van Amerika zouden ontstaan.

In 1825 had de familie Master intussen een enorm voorname positie in New York. De rijkdom groeide. We leren Weston Master kennen, zoon van James, destijds geboren in Londen. Op een wandeling ontmoeten Weston en zijn zoon Frank een klein indianenmeisje. Ze kijkt verrukt naar de wampumgordel die Weston draagt, het erfstuk uit de familie. De lezer komt erachter dat het meisje een nakomeling is van Bleke Veer, uit 1664 – maar voor de Masters blijft het treffen met het indianenmeisje in 1825 bij een toevallige, korte ontmoeting.

De Amerikaanse Burgeroorlog
Door belangrijke kanalen en spoorwegen wordt New York steeds belangrijker – en worden de mensen die ervan profiteren steeds rijker. Het is 1849 en de Masters hebben het goed voor elkaar. We leren de dienstmeisjes Gretchen Keller en Mary O’Donnell kennen, en slaaf Hudson, een nakomeling van de eerdere Hudsons. In New York wordt het ene na het andere prachtige gebouw ontwikkeld en terwijl de stad groeit, groeien ook de problemen tussen de staten onderling. Tegenstellingen tussen het noorden en het zuiden worden steeds groter. Het huwelijk tussen Frank en Hetty Master gaat niet altijd over rozen. Het is 1860 en Hetty is een groot fan van Abraham Lincoln. Ze is politiek geëngageerd en onder andere emotioneel betrokken bij de slaven. Frank is wat meer gematigd. De problemen zorgen ervoor dat Frank zijn heil elders zoekt: hij gaat jarenlang vreemd. De burgeroorlog breekt in alle hevigheid los en ook in New York is het niet altijd veilig. Hudson is één van de vele slachtoffers.

Het noorden wint, Lincoln wordt kort erna vermoord. In New York keerde de rust terug. Jaren gaan voorbij en dan is het 1888. New York wordt groter, Manhattan breidt zich naar het noorden uit. Twintig jaar eerder was Central Park aangelegd, daar kwamen nu steeds meer woningen voor de rijken. Het is het jaar van de beruchte sneeuwstorm.

Immigranten
Hetty Master is in 1901 een vrouw op leeftijd. Haar zoon Tom is een vermogend bankier en diens zoon William is inmiddels ook volwassen. In datzelfde jaar komt een grote Italiaanse familie aan op Ellis Island, het immigranteneiland voor Manhattan. Het zijn Giovanni en Concetta Caruso met hun kinderen, waaronder Salvatore, Anna en Paolo en hun oom Luigi. De familie is lang niet de enige: terwijl de rijke inwoners van New York steeds rijker worden (naast de fictieve familie Master ook de Rockefellers, de Astors, de Morgans en de Roosevelts) komt er een enorme groep immigranten die ver onder de armoedegrens leeft.

Bij de beursproblemen van 1907 verliezen de Masters heel veel geld. Ook het via een tussenpersoon bij elkaar gespaarde geld van Giovanni Caruso verdwijnt. Dankzij president Roosevelt en bankier J.P. Morgan ontsnapt de stad New York aan een faillissement. Nieuwe gebouwen zijn in deze tijd onder meer het Waldorf-Astoria Hotel, het Metropolitan Museum, de openbare bibliotheek en het Flatiron Building. In maart 1911 woedt er een flinke brand in de Triangle Factory, waarbij 140 doden vallen. Een enorme klap voor de Italiaanse immigrantenfamilie Caruso: dochter Anna is één van de slachtoffers. Als gevolg van de brand verbeteren de arbeidsomstandigheden van fabrieksarbeiders.

De Beurskrach
De Eerste Wereldoorlog breekt uit, het is 1917. William Master heeft veel te stellen met zijn zoon Charlie. Hij is anders dan al zijn voorvaders: kunstzinnig, experimenteel. Wat later is het 1925. Nieuwe ontwikkelingen zijn het gesprek van de dag: zo heeft Charles Lindbergh de Atlantische Oceaan overgestoken in een vliegtuig. Salvatore Caruso is inmiddels volwassen, broer Paolo Caruso is het verkeerde pad opgegaan. Hij handelt tijdens de Drooglegging in alcohol en wordt uiteindelijk na een misstap vermoord. Na de dood van zowel zus Anna als broer Paolo krijgt metselaar Salvatore nog een enorme klap te verwerken. Vriendinnetje Teresa kiest niet voor hem, maar voor zijn jongere broertje Angelo, die werd geboren kort na de emigratie naar Amerika.

In 1929 komt de Beurskrach. Het meeste geld van de familie Master, zorgvuldig opgebouwd sinds de eerste generaties in Amerika, verdwijnt. Dankzij slim handelen van zijn echtgenote raakt William niet al zijn geld kwijt. Wel zijn riante woning: de familie verhuist naar een mooi appartement aan Park Avenue. Ondertussen groeien de gebouwen op Manhattan de hoogte in. Het Chrysler Building is prachtig, het Rockefeller Center immens groot en Salvatore Caruso werkt mee aan de totstandkoming van het Empire State Building. Oom Luigi had net op tijd zijn beleggingen uit de markt gehaald: zijn knap bij elkaar gespaarde fortuin is gered. Na zijn overlijden erft Salvatore het geld; hij wordt een succesvol projectontwikkelaar.

Gevaarlijke jaren en het opbouwwerk van Koch en Giuliani
In 1953 is Charlie Master volwassen. Hij ontmoet de veel jongere Sarah Adler, een joodse vrouw die werkt in de kunstgalerie. De twee krijgen een relatie die door de geloofsverschillen niet leidt tot een huwelijk. Charlie zou de rest van zijn leven vrijgezel blijven. In 1968 sterft hij aan kanker, in het fraaie appartement dat hij erfde na de dood van zijn ouders. De woning is nu van zoon Gorham, een talentvolle bankier.

In 1977 is het slecht gesteld met New York. Central Park is gevaarlijk geworden, in Harlem en de Bronx is veel criminaliteit, er zijn rellen. De Twin Towers zijn toegevoegd aan de toch al indrukwekkende skyline van de Big Apple, zoals slimme marketeers de stad hebben gedoopt. Gorham Master dineert met vrienden op de avond waarop in heel Manhattan de elektriciteit uitvalt door een blikseminslag. Gorham ontmoet in het restaurant zijn toekomstige vrouw Maggie O’Donnell, een nakomeling van Mary O’Donnell. Tien jaar later bevalt ze van hun eerste kind, een zoon: Gorham Jr. Dokter Caruso helpt bij de bevalling: de zoon van Salvatore Caruso. Met New York gaat het inmiddels al weer wat beter, met dank aan de befaamde burgemeester Koch. Gesteund door zowel de democraten als de republikeinen: een unicum. Burgemeester Giuliani trekt die goede lijn in de jaren 90 door.

Twee torens
Rond de millenniumwisseling is Gorham niet gelukkig: het leven als bankier bevalt hem niet en het lukt hem niet om tot de absolute top door te breken. Uiteindelijk brengt een oude vrouw hem weer op het juiste pad. Sarah Adler, ooit nog de vriendin van zijn vader, weet Gorham duidelijk te maken waar het in het leven om gaat. Dat gesprek vindt plaats op 11 september 2001. Sarah toont Gorham de wampumgordel die ze ooit van Charlie Master kreeg. Na de ontbijtafspraak vertrekt Sarah naar haar afspraak in het World Trade Center. Ook advocate Maggie O’Donnell en dokter Caruso bevinden zich die ochtend in de Twin Towers.

De wampumgordel verpulvert tot een stofwolk bij het ineenstorten van de twee torens. Sarah Adler komt om. Nooit kon iemand meer de tekens lezen die gevormd werden door de witte en donkere schelpen, ooit zo mooi in elkaar geregen door een Indiaans meisje in de zeventiende eeuw: Voor de vader van Bleke Veer. Maggie O’Donnell en dokter Caruso overleven de aanslagen van 11 september.

Wandelend door de park in zijn stad weet Gorham anno 2009 wel waar het om draait in het leven. Vrijheid, schreeuwt de nieuwe toren die verrijst waar ooit de Twin Towers stonden. En imagine, roept Central Park, nabij de plek waar in 1980 John Lennon was vermoord.