De jacht op Osama Bin Laden en zijn uiteindelijke dood op 1 mei 2011, is actueler dan ooit. Een SEAL-team schoot de terrorist bijna tien jaar na 9/11 dood in zijn beveiligde woning in Pakistan. SEALs hebben een erecode: je praat niet over missies. Nooit, met niemand. Enkele SEALs die betrokken waren bij de dood van Osama Bin Laden, overtreden nu toch die regel. Twee jaar geleden schreef lid Matt Bissonnette een boek over de missie; nu treedt de man naar buiten die claimt het fatale schot te hebben gelost: Robert O’Neill. Terug in de tijd: wat gebeurde er precies in Abbottabad?

Jagen op Osama Bin Laden

Barack Obama: “Osama Bin Laden is dood. Het recht heeft gezegevierd.”

De Navy SEALs is een Amerikaanse speciale eenheid in het ‘Naval Special Warfare’-programma van de Amerikaanse marine. Iemand die deel uitmaakt van deze speciale eenheid wordt een ‘SEAL’ genoemd. SEAL is een afkorting voor ‘SEa, Air, Land’ en refereert aan de multidisciplinaire inzetbaarheid van deze speciale eenheid. SEALs worden veelvuldig ingezet tijdens geheime missies, maar sinds 2011 is de eenheid vooral bekend om de inval in het Pakistaanse Abbottabad. Wellicht weet u nog wat u deed toen u het hoorde? Ik zette ’s morgens het ontbijtnieuws van RTL4 op en zag Obama gedecideerd het nieuws van het decennium voorlezen. Osama Bin Laden was vermoord. Een belangrijke dag, ook voor Obama zelf. Volgens sommigen heeft hij aan dit nieuws zelfs zijn herverkiezing in 2012 te danken. Amerika vierde feest. Eindelijk was het meesterbrein achter de aanslagen van 9/11 dood, die verantwoordelijk was voor de dood van duizenden onschuldige burgers.

De actie in Abbottabad, Pakistan: Operation Neptune Spear

Op 1 augustus 2010 focust de Amerikaanse inlichtingendienst zich voor het eerst op een groot, afgelegen, goed beveiligd complex in Abbottabad. Dat Osama Bin Laden hier mogelijk zit, is nog niet direct duidelijk; maar het duurt niet lang voor die mogelijkheid voor het eerst wordt geopperd. President Obama wordt ingelicht. Er vinden uitgebreide onderzoeken plaats en steeds duidelijker wordt dat de belangrijkste vijand van de Verenigde Staten waarschijnlijk is gelokaliseerd. Op 29 april 2011 geeft Obama zijn goedkeuring aan een inval in de woning; een actie van SEAL Team Six. De actie kreeg de naam Operation Neptune Spear.

De inval vond plaats om 1 uur ’s nachts, lokale tijd. In Washington, DC, was het toen ongeveer half vijf in de namiddag. Twee helikopters met daarin 22 SEALs en een tolk vlogen van een basis in het Afghaanse Jalalabad naar het huis in Abbottabad. De eerste Black Hawk helikopter maakte een crash bij de buitenmuur. De staart raakte een hoge muur en schoot los, maar niemand raakte gewond. Het plan wijzigde licht: helikopter twee landde niet op het dak van het hoofdgebouw, maar gewoon op de grond. Er ontstond direct een vuurgevecht met koerier Abu Ahmed al-Kuwaiti; de koerier werd gedood, zijn vrouw Mariam bleef ernstig gewond achter. De SEALs bliezen vervolgens de deur van het hoofdgebouw en een stenen binnenmuur open. Op de begane grond stuitten ze op Abrar, de gewapende broer van de koerier, en diens vrouw Bushra – ook zij werden direct om het leven gebracht.

De SEALs bliezen een metalen deur op en renden de trap op, waarna ze op de eerste verdieping Khalid Bin Laden neerschoten, de volwassen zoon van Osama. Osama zelf werd ook gezien; hij rende naar de bovenste verdieping, naar zijn slaapkamer, naar zijn vrouw Amal. Hij verschuilde zich achter haar, maar na de positieve identificatie wisten de militairen Osama Bin Laden dodelijk te treffen. Drie kogels in zijn borst en in zijn linkeroog deden hun werk. Amal werd in haar been geschoten, maar niet gedood.

In Amerika keken Obama en andere hoge ambtenaren, waaronder minister van Buitenlands Zaken Hillary Clinton, vol spanning toe in de Situation Room. Zeven uur later, om half twaalf die avond (lokale tijd in Washington, DC), stond Obama in het Witte Huis voor de camera’s om het nieuws wereldkundig te maken.

Robert O’Neill treedt naar buiten

Wie het fatale schot had gelost, zou volgens de regels onbekend moeten blijven. Maar niet alle SEALs houden zich zoals gezegd aan die regel. Twee jaar geleden verscheen al het boek van SEAL Matt Bissonnette onder het pseudoniem Mark Owen, No Easy Day. Het leger was er bepaald niet blij mee. De naam van de schutter werd toen nog niet genoemd; ook niet in het verhaal dat Esquire een jaar later publiceerde. De schutter werd hierin al wel aan het woord gelaten, maar zijn naam bleef geheim. De bijbehorende video kunt u onderaan deze pagina bekijken: een reconstructie van die eerste mei 2011. Anoniem vertelde de schutter aan Esquire dat hij inmiddels aan de grond zat, doordat hij eerder uit het leger stapte dan gebruikelijk is.

Steeds vaker werd zijn naam genoemd, en nu bevestigt hij het ook daadwerkelijk: de 38-jarige Robert O’Neill treedt deze week naar buiten als de man van het fatale schot. “Ondanks 400 geheime missies en 52 militaire onderscheidingen, kan ik fluiten naar mijn uitkering en zorgverzekering. Die rechten verspeelde ik, door vier jaar te vroeg af te zwaaien bij het leger. Ik heb alle gevechten gevochten. Ik heb geen behoefte meer aan spanning, ik wil nooit meer een geweer vasthouden. Eerlijk waar.”

Tien jaar op de vlucht

Voor hij werd vermoord in mei 2011, leek Osama tien jaar lang van de aardbodem verdwenen. Waar zat hij nou al die tijd?

1. Khost, Afhanistan. Osama Bin Laden en zijn bodyguards luisterden in het Afghaanse Khost via de radio (een Arabische versie van BBC) naar het nieuws op 11 september 2001.
2. Kandahar, Afghanistan. Veel zuidelijker in Afghanistan ligt Kandahar, waar Bin Laden zat van 12 september tot 7 oktober 2001. In Kandahar was zijn hoofdkwartier gevestigd.
3. Kabul, Afghanistan. In Kandahar zaten veel Talibaanse doelen, en dus was Bin Laden hier niet langer veilig toen de Amerikanen begonnen met hun luchtaanvallen. Hij vluchtte naar de Afghaanse hoofdstad Kabul. Hij zat hier van 7 oktober tot 12 november 2001. Vanuit Kabul maakte hij zijn eerste opnames voor de buitenwereld. Bin Laden vertelde dat hij Amerika had aangevallen uit woede voor de vele vernederingen die moslims moesten ondergaan.
4. Jalalabad, Afghanistan. Kabul kwam op 9 november 2001 in handen van de Noordelijke Alliantie. Bin Laden was net op tijd weg; hij vertrok naar Jalalabad, waar hij zat tussen 12 en 17 november 2001.
5. Tora Bora, Afghanistan. Vervolgens zat Bin Laden een maand in het zeer koude berggebied Tora Bora, waar zijn hoofdkwartier gevestigd was in een meerlagig grottencomplex. Toen ook deze regio hevig werd gebombardeerd, besefte Bin Laden dat hij moest vluchten. Hij verliet het voor hem zo bekende gebied zodra er een wapenstilte was; uiteindelijk zat hij hier van 17 november tot 12 december 2001.
6. Kunar, Afghanistan. Te paard trok Bin Laden naar het noorden van Afghanistan, naar een berggebied genaamd Kunar. In deze hevig beboste regio met zijn hoge bergtoppen waande hij zich veilig tot medio 2002.
7. Peshawar, Pakistan. Medio 2002 passeerde Bin Laden de grens van Afghanistan en Pakistan. Hij trok naar Peshawar, waar hij werd herenigd met zijn vrouw Amal.
8. Shangla, Pakistan. Bin Laden en zijn familie trokken naar het platteland, naar het berggebied Shangla. Ze verbleven er acht tot negen maanden in twee verschillende woningen.
9. Haripur, Pakistan. Vanaf medio 2003 woonde de familie Bin Laden ongeveer twee jaar in een gehuurd huis in de kleine stad Haripur, vlakbij Islamabad.
10. Abbottabad, Pakistan. Media 2005 trok de familie ten slotte naar Abbottabad, waar een gepantserde woning was gebouwd dat bedoeld was voor een lang verblijf. Tot zijn dood in mei 2011 bleef Osama Bin Laden hier wonen. Het hele complex is in 2012 overigens afgebroken door Pakistaanse veiligheidstroepen.

KIJKTIP: reconstructie van wat er gebeurde in Abbottabad: